In de zomermaanden kunnen varkens te maken krijgen met hittestress. Dit zet de prestaties onder druk. Zo bestaat de kans dat zeugen minder voer opnemen waardoor melkproductie, conditie en vruchtbaarheid teruglopen. In dit artikel geven we praktische zomertips om hittestress en de negatieve gevolgen te beperken.
Tijdens het Jaar van de Zeug staan in april de zomermaatregelen centraal. Het is slim om je bedrijf voor te bereiden op warme perioden en tijdig maatregelen te treffen.
In dit artikel behandelen we de volgende onderwerpen:
Wil je weten wat de opties zijn voor koeling? Bekijk dan de tips van onze zeugenspecialist Sven Busschots.
Bekijk het filmpje over koeling
Hittestress bij varkens treedt op als de omgevingstemperatuur bóven de thermoneutrale zone van het varken uitkomt en het dier zijn lichaamswarmte niet (goed) kwijt kan. De productie van het dier (melkproductie, groei) daalt dan enorm. De thermoneutrale zone van een varken is begrensd door de onderste en bovenste kritische temperatuur en hangt af van diverse factoren:
Bij een omgevingstemperatuur bóven de bovenste kritische temperatuur ervaren varkens hittestress en passen ze hun gedrag aan om meer lichaamswarmte te verliezen: hijgen, op de roostervloer of de koelere plekken in het hok liggen, contact met soortgenoten vermijden en zichzelf bevochtigen (met modder, mest of urine) om warmte via de natte huid kwijt te raken. Varkens kunnen nauwelijks zweten. Ook eten varkens minder om de warmteproductie (door energieopname via het voer) te verminderen.
Lacterende zeugen voelen zich het meest comfortabel bij een temperatuur onder de 20°C. Dat is echter in de kraamstal vaak niet haalbaar. Bij temperaturen boven de 23°C zie je de voeropname van de kraamzeugen dalen. Voor zogende biggen ligt de bovenste kritische temperatuur op 33°C. Biggen van 25 kg ervaren hittestress als de temperatuur boven de 25°C uit komt.
Sven Busschots is zeugenspecialist bij ForFarmers België. Hij geeft enkele adviezen voor de zomermaanden. “Hittestress treedt al vrij snel op bij zeugen in de kraamstal. Bij temperaturen boven de 20°C voelen zij zich al minder comfortabel en vanaf 23°C daalt de voeropname met een afnemende melkgift als gevolg. Neem daarom bij de kraamzeugen de onderstaande klimaatmaatregelen.”
De capaciteit van de ventilator in de kraamstal moet zeker 250 kub per zeug zijn, dan krijg je de warmte vlotter uit de afdeling. Maak de ventilatoren en de luchtinlaat schoon en controleer de alarminstallatie.
Met frisse lucht bij de kop gaat de gevoelstemperatuur van de zeug naar beneden. Dan kan ze beter water verdampen in de longen en blijft ze beter vreten.
Maak de luchtinlaat bij voorkeur aan de noordzijde van het bedrijf of haal de lucht vanaf de schaduwzijde van de stal naar binnen. Creëer schaduw bij de inlaat met bomen en struiken. Nog beter: investeer in een koelsysteem voor inkomende lucht.
Het is belangrijk dat de vloerverwarming van het biggennest aan de onderkant geïsoleerd is. Anders stroomt de warmte via de put alsnog naar de zeug.
Staat de zon op de ramen van de kraamstal? Plaats dan zonwering aan de buitenkant van het raam, zodat de zon niet op het glas schijnt. Fijnmazig windbreekgaas (1-1,5 mm) werkt ook prima. Houd 10 cm ruimte tussen de zonwering en het glas. Het glas wit kalken helpt ook iets, maar het glas wordt dan wel warm. Let op: De huidige lichtstraten hebben vaak HR++ glas. Dit glas laat wel warmte naar binnen, maar niet naar buiten. Dat is in de zomer nadelig.
Breng minimaal 8 cm PUR aan onder het dak voor een goede isolatie. Een andere optie is om zonnepanelen op het dak te plaatsen. Dat levert in de eerste plaats zonne-energie op, maar zorgt ook voor een koeler dak.
Als de relatieve luchtvochtigheid stijgt, gaat de gevoelstemperatuur omhoog. Warm weer met een hoge relatieve luchtvochtigheid is funest. Varkens kunnen hun warmte dan niet kwijt via verdamping in de longen.
Naast klimaatmaatregelen is het ook verstandig om in voer- en management aanpassingen te doen om hittestress bij zeugen en biggen in de kraamstal te beperken. Uit diverse proeven blijkt dat hitte nauwelijks effect heeft op de voeropname van zogende of gespeende biggen, maar des te meer op de voeropname van lacterende zeugen. Dat wil je ten allen tijde voorkomen of in ieder geval zo veel mogelijk beperken. Want een zeug die als gevolg van hitte minder eet, zal ook minder melk geven. En dat merk je wél aan het speengewicht van de biggen en de groei van die lichtere biggen na spenen.
Dekking van nutriëntbehoefte is kilogrammen opname x inhoud. Door te kiezen voor een voer met hogere concentratie aan nutriënten en energie, kan de zeug bij een lagere voeropname haar nutriëntbehoefte toch dekken. Denk er vervolgens ook aan om een hoger conditieverlies in de kraamstal als gevolg van heet weer direct begin dracht te compenseren. Ook voor de biggen geldt dat een geconcentreerder voer in de zomer goed kan werken om te compenseren voor een eventueel lagere voeropname.
Water is altijd, maar zeker in de zomer het belangrijkste nutriënt. Een zeug heeft water nodig voor warmteafvoer door verdamping in de longen. Zorg daarom dat er voldoende water uit de nippel komt: in de kraamstal 2,5 liter/min tijdens het voeren, 0,8 liter/min voor de dragende zeugen en 0,6 liter/min bij gespeende biggen. Geef eventueel handmatig water bij, zeker in de drie dagen vóór en na werpen. Op brijbedrijven kan je meer vocht in zeugen en biggen krijgen door het drogestof percentage van de brij te verlagen. Water aanzuren is positief voor de smakelijkheid.
Wil je de voeropname van de zeugen stimuleren? Voeg dan ClimaSolv aan het zeugenvoer toe. ClimaSolv is een voedingssupplement en bevat een mengsel van ingrediënten die een voeropnamedaling bij hoge temperaturen tegen gaan. Verder bevat het componenten die de effecten van hittestress verminderen, in het voer en in het dier.
Gespeende biggen zullen bij opleg in de biggenafdeling niet zo gauw hittestress ervaren. Maar naar het einde van de opfokperiode toe speelt dit wel degelijk een rol. Aan welke zomermaatregelen moet je denken? Lees hier de tips.
Hou bij de biggenopfokstal een ventilatiecapaciteit aan van 25 m³/h per big. Maak de ventilatoren en de luchtinlaat schoon en controleer de alarminstallatie.
Bij een luchtvochtigheid van 70-80% (wat vooral in het najaar vaker voorkomt) neemt de kans op oorbijten of staartbijten in de biggenopfok flink toe. Warm weer met een hoge relatieve luchtvochtigheid is funest. Varkens kunnen hun warmte dan niet kwijt via verdamping in de longen. Ze irriteren zich dan snel aan hokgenoten en dat resulteert in meer onderlinge agressie. Het zijn net mensen ;-).
Speen je, als gevolg van een verminderde melkgift bij de zeugen, lichtere biggen dan normaal? Voer het VIDA 1 of VIDA 2 voeder dan enkele dagen langer door of kies voor een luxer speenvoeder.
Ondanks alle maatregelen kan het zijn dat uw zeugen tijdens warme dagen minder melk geven. Zorg daarom dat u juist in deze periode extra aandacht heeft voor het bijvoederen van de biggen in het kraamhok. Dit betekent vers voeder aanbieden, onbeperkt voederen, regelmatig en in kleine porties. Let ook goed op de voerhygiëne: maak zowel de bak van de zeug als de voederpannetjes van de biggen goed schoon. Een automatisch voersysteem voor biggen in de kraamstal biedt op dit vlak veel werkgemak.
Bespreek eventuele voedermaatregelen altijd met uw specialist. Specifieke omstandigheden kunnen immers een rol spelen om een advies wel of niet toe te passen.
Tot slot hebben we ook nog een aantal managementtips voor de zomermaanden:
Wie het heel grondig en effectief wil aanpakken kiest voor koeling of conditionering van de varkensstal. Sven Busschots heeft hier inmiddels al de nodige ervaring mee. “Conditionering is het meest ideaal, dan kan je een stal verwarmen en koelen en de koude en warme pieken van de dag goed afvlakken. Hier hangt echter een flink prijskaartje aan. Een andere optie is koeling. Door de inkomende lucht te koelen met nevel kan de staltemperatuur 6 à 7 graden dalen. Dit kan ook bij een bestaande stal toegepast worden.”
ClimaSolv bevat een mengsel van zouten van zuren, vitaminen en phenolen die een voeropnamedaling afremmen bij hoge temperaturen.
Bij deze hoge temperaturen kunnen uw varkens last krijgen van hittestress. Daarom geven wij u graag enkele nuttige tips mee om hittestress te beperken tijdens deze warme dagen.
Neem dan contact op met ons NOVA team.
Contact opnemen
Inschrijven