Builenbrand wordt veroorzaakt door de brandschimmel Ustilago maydis, die bepaalde delen van de plant aantast. Aantasting vindt met name plaats in plantendelen waar sprake is van intensieve celdeling. Na infectie ontstaan grijsachtige gallen, de builen, die omgeven zijn door een vlies. Na verloop van tijd barsten de builen open en komen een groot aantal bruin-zwarte sporen vrij. De sporen kunnen wel 4 jaar in de grond overblijven en hun kiemkracht bewaren. Builenbrand komt vooral voor in droge, warme jaren op percelen waar maïs sterk onder de droogte heeft geleden.
Aantasting heeft gevolgen voor de opbrengst van de snijmaïs. Men dient per 10% zwaar aangetaste planten (de kolf vrijwel volledig aangetast) rekening te houden met de volgende verliezen:
- 4% aan droge stofopbrengst
- circa 14 VEM per kg droge stof
- daling van 5,2% aan VEM-opbrengst
Builenbrand komt meestal voor op de kolf en soms ook op de stengel. Op de kolf kost het direct voederwaarde. Aantasting op de stengel (vaak na beschadiging door hagel) is minder spannend maar ook ongewenst.